Gezin Israël de Leeuw

(door Lex Rutgers)

De leden van dit gezin, die tot hun deportatie woonden aan de Mr. H.F. de Boerlaan 94 (nu nr. 95) waren:

Ze zijn binnen Deventer een paar keer verhuisd, met als laatste adres: Mr. H.F. de Boerlaan 94. Deze huizen zijn in de jaren ’90 gesloopt; nu staat er nieuwbouw. Nr. 94 was ongeveer op de plek van nr. 95 nu. 

Israël (Ies) de Leeuw is geboren in 1884 in Blokzijl. Zijn vader, Mozes de Leeuw, was daar koopman.
Ies is in 1909 in Zwolle getrouwd met Sientje Visser, geboren in 1888 in Zwolle.

In 1910 is hun eerste zoon Mozes Israël (Max) geboren. Hun 2^e zoon Jesaijes (Jus) is in 1911 in Wijhe geboren. Hun 3^e zoon Levi (Louis) in 1913 in Wijhe en hun 4^e zoon Barend (Broer) in 1923 in Olst.
Op de foto links Ies en Sientje met 3 zonen.

In 1924 is het gezin naar Deventer verhuisd vanuit Olst. Daar is hun laatste en 5^e zoon geboren, Salomon (Sam) in 1926.
Ies werkte als slager in Zwolle, in Wijhe en later in Olst.

Volgens zoon Louis was vader Ies een streng maar eerlijk persoon. Zeker omdat hij 5 zonen had. Er was geen “maar” bij, dus er vielen wel eens tranen. Moeder Sientje was zachter.
Er was een keer een incident waarbij het gezin ergens netjes moest verschijnen en in de haast had Sientje haar oude slippers nog aan bij die gelegenheid. Vader Ies was woest!
Sientje had veel last van astma.

Ies bezocht met enige regelmaat de synagoge, samen met zijn zonen.
Sientje zat in het buurtcomité Knutteldorp, toen ze daar enige jaren woonden.

Zoon Max, die net als zijn vader slager was, is getrouwd in 1931 met Johanna Zwijnenberg. Zij kregen 2 kinderen, Sientje en Ben, en woonden in Deventer. Daar is Max overleden in 1962 en Johanna in 1992.

Zoon Jus was eerst getrouwd met Jacoba Hoefman en kreeg met haar een dochter Sientje. Johanna overleed in 1945 na een lang ziekbed en hij is hertrouwd met Dina van Biene. Zij overleed in 1980 en Jus in Rotterdam in 1998.

Zoon Louis woonde in de oorlog in Batavia in Nederlands Indië bij zijn oom Jaap. Na de oorlog is hij in Australië getrouwd met Tony. 
Zij kregen drie kinderen: Barend, Sientje en Iris. Daar woont de familie nog steeds.

Louis is in Australië een fabriekje in vleeswaren begonnen samen met Leo van Biene. Leo was de echtgenoot van Clara Noach, de dochter van Sam Noach, die een textielwinkel had in Deventer, de Man van Deventer. Hert gezin van Clara en Leo is nadat ze terugkwamen uit de onderduik in 1952 ook naar Australië verhuisd. Op de foto hierboven Jus, Louis en Max de Leeuw.

De jongste zoon Sam was leerling op de Ambachtschool die op de Diepenveenseweg stond. Hij is bij een razzia op die school opgepakt.

Barend, ook wel Broer genoemd, moest in zomer 1942 naar een Joods werkkamp te Hummelo en kwam begin oktober 1942 aan in kamp Westerbork. Op de foto links Ies met zoon Barend.

Ies, Sientje en Sam hebben een oproep gekregen voor transport naar Westerbork en hebben daar gehoor aangegeven. Zij kwamen op 15 januari 1943 daar aan. Ze schreven vanuit daar brieven aan hun zonen in Deventer en in Batavia.

Hun zoon Barend ging een maand later, op 16 februari 1943, op transport naar Auschwitz. Hij heeft toen zijn laatste ansichtkaart geschreven aan zijn broers. Deze hebben ze bewaard en daar stond op: “Lieve broers, zusjes en kinderen, ik ben vandaag doorgegaan. Vader, moeder en broer nog in Westerbork. Moeder maakt het goed en was flink.”

Op 21 maart 1943 is Sientje in de ziekenbarak opgenomen, waar wel 200 zieken en bejaarden lagen. Twee dagen later gingen Ies, Sientje en zoon Sam op transport naar vernietigingskamp Sobibor waar ze bij aankomst zijn vergast op 26 maart 1943.

Barend is 30 april 1943 bezweken in Auschwitz; 2,5 maand nadat hij daar was aangekomen. Mogelijk heeft hij nog in een werkkamp gewerkt.

In 2022 kwam er een trombone tevoorschijn die van Levie de Leeuw (1891-1942) was geweest, een broer van Ies. Hij had een handel in muziekinstrumenten in Zwolle. Via werkgroep Struikelstenen Deventer is de trombone terugbezorgd bij Barry, de zoon van Louis de Leeuw, die in Australië woont.

© Etty Hillesum Centrum/Lex Rutgers